هفتاد و سه ملت یا اعتقادات مذاهب
(نوشته شده در قرن هشتم یا نهم ). مجهول المولف .
رساله اى است مختصر در فرق اسلاامى که بر اساس اظهار نظر محقق کتاب احتمالا
نویسنده آن از عالمان قرن هشتم یا نهم است . نویسنده صوفى مسلک است و کمتر
در تکفیر دیگران سخن رانده است . اسامى بسیار از فرق در این کتاب (بر اساس
آنچه محقق کتاب گفته است ) تازه است . نثرکتاب بسیار شیرین ، عالمانه و
عارفان و بسیار خواندنى است . در میان یاد کرد ملتها و نحله هاى گاه جریانى
غیر اسلامى ، چون سوفسطایه نیز آمده است .(ص 83)
همچنین برخى از اصطلاحات وى نیز خودساختگى است . مانند سابقیه ، براى کسانى
که به سرنوشت از پیش تعیین شده باور دارند و نیکى کردن و یا گناه نمودن را
در آن مؤ ثر نمى دانند. به هر حال ، در این اثر از هفتاد و سه فرقه یاد
شده است . مولف خود را از اهل سنت و جماعت مى داند و لذا پس از یاد کرد از
هر فرقه ، داورى آنان را در درستى و نادرستى فرقه هاى مى آورد.