از راه ایران، ارمنستان و آسیای کوچک به قسطنطنیه
«سفرنامه جیمز موریه»، کتابى است در دو جلد، به زبان فارسى، که از روى نسخه اصلى آن که به زبان انگلیسى است، ترجمه شده و به گزارشات سفر جیمز موریه به ایران اختصاص یافته است.تعصب مسیحىگرى موریه در برخورد با مظاهر اسلامى کاملا آشکار بوده و نشانههایى از طعنه و تمسخر در آن با زیرکى به چشم مىخورد. مترجم در جایى درباره موریه نوشته است: شک نیست که نگارنده کتاب مردى است متعصب در دین خود و مغرض و بدبین نسبت به مردم ایران و دین اسلام و نیز گاهى بىاطلاع این مطلب بارها در کتاب حاضر آشکار شده است و این نیز یکى از آن گونه است.
آنچه در این کتاب آمده داستانهای شاهنامه از به نثر از آغاز تا پایان پیروزی کیکاوس بر شاه مازندران. و در آن افزون بر داستان سرودن شاهنامه از زبان فردوسی، داستانهای ضحاک ماردوش، کاوه آهنگر، فریدون و سه فرزندش، داستان ایرج، خونخواهی منوچهر، سام و سیمرغ، زال و رودابه، رستم دستان، آغاز نبرد میان ایران و توران، رخش رستم، رستم و کیقباد، کیقباد و افراسیاب، جنگ کیکاوس با دیوان مازندران، هفتخوان رستم و نبرد کیکاوس با شاه مازندران آمده است.
فردوسی در توصیف شخصیّتهای مهمّ شاهنامه به گونه ای نشانه گذاری و تصویر پردازی کرده که با تحلیلهای روان شناختی می توان به لایه های پنهان روانی و شخصیّتی ایشان دست یافت. این امر، حاکی از نگاه دقیق و بصیرت شاعر به سرشت و روان آدمی است.